De tekst begint met het prijzen van de Drie Juwelen. De Drie Juwelen zijn de Boeddha als leraar, zijn leer die de Dharma wordt genoemd, en allen die de Dharma tot basis van hun leven maken en daarmee de Sangha vormen. Maar je kan de Drie Juwelen ook zien als verschillende aspecten van de ondeelbare werkelijk heid van elk moment; de Boeddha is dit moment zelf, de Dharma is de leer die in dit moment ligt besloten en die we ervaren als de roep om dat te doen wat nu goed is om te doen, en de Sangha wordt gevormd door allen die in hetzelfde moment staan als ikzelf, en dat is natuurlijk iedereen. Alhoewel hier uitgesplitst in drie aspecten is de werkelijkheid ondeelbaar en dit inzicht vormt de basis van de tekst.

We vinden mededogen hier, in het ervaren en accepteren van hoe de dingen (inclusief mijzelf) nu zijn en niet ergens anders of op een andere tijd. En niet alleen dat, we vinden ook diepe vrede en stilte in dit hier en nu. Vaak ervaren we dat niet zo maar dat ligt niet aan de werkelijkheid van dit moment maar aan het feit dat we met onze aandacht in verhalen, beelden, meningen en oordelen over die werkelijkheid zitten. Laat dat allemaal gaan en breng je aandacht naar de directe ervaring van wat werkelijk is.

Loslaten heeft lef nodig. We denken dat we veiligheid voor onszelf creëren door gedachten- en beeldvorming en voelen ons dan ook vaak zonder vaste grond onder de voeten wanneer we loslaten. Echter het omgekeerde is het geval. Door de aandacht bij de directe ervaring van de werkelijkheid te leggen worden we lichamelijk en mentaal stabiel, iets wat makkelijk te ervaren is.

Een leven van mededogen is een leven van verbinding, verbinding met de ander maar ook verbinding met jezelf. Verbinding, ofwel één zijn met de werkelijkheid, is het hart van mededogen en dus van Kanzeon. Die verbinding is er meteen wanneer we stil zijn in onszelf en niet naar de werkelijkheid kijken vanuit een in onze geest geconstrueerd verhaal of beeld. Mededogen is zuiver in die zin dat het dan ook geen verhaal of beeld in zich draagt. Gaat het wel samen met een verhaal of beeld, dan is het geen echt mededogen maar medelijden. Ze lijken op elkaar maar verschillen op subtiele wijze.

In de verbinding is er innerlijke stilte en vrede want er is niets aanwezig dat de stilte en vrede verstoort.

Als ik ‘in mijn hoofd’ zit, dan is het beeld van de wereld dat ik waarneem een die gecreëerd wordt door de innerlijke verhalen, meningen en oordelen, beelden en herinneringen die mijn geest allemaal voortbrengt en die samen gaan met hun eigen emoties en gemoedstoestanden. Nergens lijkt er dan werkelijke vrede te vinden, slechts een tijdelijk geluk. Gelukkig maar want dit spoort ons aan het werk in het hart te doen. ‘Hart’ is een vertaling van het Chinese woord ‘shin’ dat ‘hart/geest’ betekent. Het verwijst dus niet naar het fysieke menselijke hart maar naar de eenheid van lichaam en geest en probeert ons duidelijk te maken dat één zijn met de werkelijkheid alleen wordt ervaren wanneer we niet meer ‘in ons hoofd’ zitten maar in ons hele wezen. Lichaam en geest zijn dan één. En dit is wat gebeurt wanneer we mediteren.

Dit is misschien wel de belangrijkste regel van de hele tekst. Volhouden, niet opgeven, ook al vinden we het moeilijk. Het moeilijk vinden is namelijk ook een innerlijk verhaal dat we maar al te vaak geloven. Altijd weer je richten op verbinding met jezelf en de wereld om je heen, ook al zijn er verhalen in je geest gaande. Herstel de verbinding en het verhaal lost op. Iedereen kan dit direct ervaren in de meditatie.

Hier toont zich de hindoeïstische wortels van de tekst en van het boeddhisme. In het brahmaans vedisme in de tijd van de Boeddha kwamen drieëndertig goden voor die allen onder leiding van Indra stonden. Indra werd dan ook beschouwd als ‘de koning van de Goden’. In het hindoeïsme is Indra de god van de regen, die de oostelijke hemel beschermt van waaruit de moessonwolken komen en is daarmee scheppende vruchtbaarheidsgod. In het boeddhisme is Indra die energie of kracht die alles doet ontstaan in de keten van oorzaak en gevolg.

Mededogen is een beweging van het hart/geest. En ons hart/geest is weer deel van de ongedeelde werkelijkheid die zich steeds weer opnieuw toont in elk moment. Wanneer we steeds één zijn met het moment, stroomt mededogen door ons leven heen, iets dat ons met vreugde vult.

Mededogen en wijsheid gaan samen, moeten samen gaan anders verwordt mededogen tot emotionaliteit. Eén zijn met de werkelijkheid betekent ook ‘weten’ wat in het moment nodig is om te doen, ook al is dat niets doen. Eén met de werkelijkheid zijn, en die werkelijkheid de basis van je handelen te laten zijn in plaats van je ideeën, fantasieën, verhalen of beelden die je over de werkelijkheid koestert, betekent ontwaakt zijn. De letterlijke betekenis van het woord ‘Boeddha’ is dan ook ‘de Ontwaakte’. Een Boeddha ziet de dingen zoals ze waarlijk zijn.

Er is een vreugde of een glimlach in het hart/geest aanwezig als we wakker en met beide voeten in het leven staan. Er is geen angst meer omdat we geen verhalen meer koesteren die aanleiding geven tot angst. Vrijheid van angst is het vrijkomen van, en het ruimte geven aan moed, alhoewel we het zelf waarschijnlijk niet als moed zullen ervaren.

De Ene is de staat van één zijn met de werkelijkheid en dat is de staat van mededogen. In mededogen is de aandacht volledig bij de werkelijkheid en is niet meer gehecht aan een deel ervan. Leefregels worden niet meer gebroken omdat we aan niets meer vasthouden dat scheiding teweeg brengt. Vanuit scheiding komt verkeerd handelen voort. Dus de hele boeddhistische beoefening, hier de ‘discipline’ genoemd, wordt in waarlijk mededogen zonder enige inspanning verricht en geleefd.

De tekst eindigt, net zoals aan het begin, met het prijzen van de drie juwelen, Boeddha, Dharma en Sangha, en vervolgens met het aanroepen van mededogen. Want mededogen, één zijn met dit, hier, nu, is onze diepste wens